بنزین سوپر،آیا خودروی شما واقعا به با اکتان بالا نیاز دارد؟

با اینکه قیمت سوخت در برخی کشورها در پایین‌ترین حد ممکن است ولی هنوز هم برخی از مصرف‌کنندگان را وسوسه می‌کند که به جای بنزین سوپر باک خودروی خود را با بنزین معمولی پر کنند تا در هزینه سوخت صرفه‌جویی شود. این قضیه بسیار جالب است زیرا رانندگان عادی با تفاوت‌های میان بنزین معمولی و سوپر کاملا آشنا نیستند و حتی ممکن است به کلی از تفاوت میان این دو نوع سوخت بی‌اطلاع باشند.

برخی از رانندگان تصور می‌کنند که اگر بنزین سوپر قیمت بیشتر و اکتان بالاتری دارد پس حتما برای موتور مفید است یا حداقل باکیفیت‌تر از سوخت معمولی است یا شاید حاوی انرژی بیشتری است یا راندمان خودروی شما را افزایش می‌دهد. در جواب سوالات بالا باید گفت خیر لزوما اینطور نیست.

             معمولا اکتان بنزین معمولی بین ۸۷ تا ۸۹ و بنزین سوپر ۹۱ و در بعضی ایستگاه‌های سوخت‌گیری ۹۳ است. رده‌بندی اکتان سوخت براساس شاخص ضد ضربه یا ضد ناک سنجیده می‌شود که بیانگر میزان مقاومت سوخت در برابر پدیده ناک یا ضربه هنگام احتراق سوخت در موتور است و به تمیزبودن یا خالص‌بودن سوخت موردنظر هیچ ارتباطی ندارد.

تفاوت عمده میان بنزین معمولی و سوپر این است که سوخت با اکتان بالاتر می‌تواند قبل از اینکه پدیده ضربه رخ دهد، تراکم بیشتر بعضی از موتورها را تحمل کند. مقدار عدد اکتان به ترکیب هیدروکربن‌هایی که برای تهیه سوخت مورد استفاده قرار گرفته‌اند و افزودنی‌های موجود در سوخت بستگی دارد که هر دو عامل به مکانی که نفت خام از آن استخراج شده است، نحوه پالایش آن و رده‌بندی اکتان بنزین تولیدشده بستگی دارند.

در ایستگاه‌های سوخت‌گیری در سراسر جهان، بنزین با یکی از سه درجه معمولی، پلاس (متوسط) و سوپر عرضه می‌شود. در ایران معمولا جایگاه‌ها بنزین معمولی و سوپر را ارائه می‌دهند.

          موتور خودروها ممکن است براساس تعداد بی‌شماری از عوامل متغیر که به مقدار سرمایه‌گذاری خودروساز و نوع کاربری آنها ارتباط دارد طراحی و ساخته شوند.          موتور خودروهای اقتصادی با حجم پایین با هدف کاهش هزینه و مصرف سوخت طراحی می‌شوند درحالی‌که یک موتور ۱۰ سیلندر Vشکل مجهز به سوپرشارژر که به سختی داخل محفظه موتور یک خودروی اسپرت نصب شده است، فقط برای عملکرد بهینه طراحی شده است.

هر یک از این موتورها نسبت تراکم و خصوصیات طراحی مختص به خود را دارند که متناسب با نوع کاربری و توانایی آنها است.

            خصوصا خودروهای لوکس و اسپرت طوری ساخته شده‌اند که با درجه اکتان معینی کار کنند و بنابراین نسبت تراکم بالاتری دارند؛ یعنی در صورت استفاده از نوع نامناسب سوخت بیشتر در معرض پیش‌اشتعالی قرار دارند. نسبت تراکم بالاتر باعث افزایش عملکرد و بالارفتن راندمان حرارتی موتور در شرایط ایده‌آل می‌شود. خصوصا موتورهایی که برای کارکرد بهینه با سوخت‌هایی با اکتان بالاتر ساخته شده‌اند در مقایسه با موتورهایی که برای کارکرد با سوخت‌هایی با اکتان پایین‌تر طراحی شده‌اند، می‌توانند قدرت بیشتری از سوخت مصرفی خود تولید کنند.

خودروهای لوکس جدید مجهز به سنسورهای ضدضربه هستند بنابراین حتی اگر مدت کوتاهی در باک آنها سوخت اشتباه با اکتان پایین بریزید به قطعات داخلی موتور آسیب زیادی نمی‌رسد.

استفاده مداوم از بنزین معمولی در خودرویی که استفاده از بنزین سوپر در آن الزامی است، ممکن است باعث ابطال گارانتی خودروی شما شود که مسلما ارزش صرفه‌جویی ناچیز در هزینه سوخت که با عدم استفاده از بنزین سوپر حاصل می‌شود را ندارد.

         موتورهای مدرن که به سنسور ضدضربه یا ناک سنسور مجهز هستند با ارسال اطلاعات به سیستم مدیریت الکترونیکی موتور باعث به تاخیرانداختن یا به اصطلاح ریتاردکردن زمان جرقه شده و از این طریق اثر مخرب ناشی از اکتان پایین سوخت را خنثی می‌کنند. فعال‌شدن این سنسور از پدیده ناک جلوگیری می‌کند ولی عملکرد موتور را نیز کاهش می‌دهد و منجر به افزایش مصرف سوخت می‌شود.

آقای پراکاش یکی از دانشمندان گروه فناوری سوخت Shell در کانادا می‌گوید:

«همیشه بهتر است از سوختی با مقدار اکتان توصیه‌شده توسط سازنده خودرو استفاده کنید. مزیت اکتان بالاتر سوخت عملکرد بهتر خودرو است ولی به برند و مدل خودرو بستگی دارد.»

            پس در حالت ایده‌آل نباید در خودرویی که برای کارکردن با بنزین سوپر طراحی و بهینه شده است از بنزین معمولی استفاده کنید، ولی برعکس این حالت اگر در خودرویی که برای کارکردن با بنزین معمولی طراحی شده است از بنزین سوپر استفاده کنید آیا مزیتی دارد؟ به نظر نمی‌رسد مدرک قابل‌توجه و قانع‌کننده‌ای وجود داشته باشد که نشان دهد استفاده از بنزین سوپر در این خودروها ارزش کافی برای جبران این هزینه اضافی را دارد.

آقای پراکاش در یک پژوهش علمی دست داشته است با این هدف که مشخص شود آیا بسته به نوع سوخت مصرفی عکس‌العمل ناشی از اکتان‌های مختلف در خودروهایی که استفاده از بنزین سوپر در آنها الزامی نیست و فقط توصیه شده است متفاوت است یا نه.

در حالت تئوری سوختی که اکتان پایین‌تری دارد باعث کاهش قدرت خواهد شد ولی اگر اکتان سوخت بالاتر باشد می‌توان مخلوط سوخت و هوا را زودتر مشتعل کرد یا به اصطلاح زمان جرقه را بیشتر ادونس کرد که باعث افزایش قدرت موتور می‌شود.

از دو سوخت با شاخص ضدناک ۸۷ و ۹۱ برای سنجش شتاب و قدرت خروجی در پنج خودرو استفاده شد که استفاده از بنزین سوپر در آنها توصیه شده بود و مجهز به سنسور ناک بودند. زمان شتاب‌گیری و قدرت خروجی در حالت تخت‌گاز توسط دستگاه داینو خوانده و ثبت شدند. یافته‌ها منتشر شدند و در کنفرانس بین‌المللی SAE ارائه شدند که یک انجمن تخصصی جهانی و یک سازمان استاندارد برای مهندسان خودرو است که در ایالات‌متحده واقع شده است.

بعد از اینکه داده‌ها مورد تحلیل و سنجش قرار گرفتند تا بی‌عیب و نقص باشند، نتایج نشان داد که درواقع بعضی از خودروها نسبت به خودروهای دیگر نسبت به درجات مختلف اکتان حساسیت بیشتری داشتند.

به طور متوسط عملکرد بنزین سوپر با اکتان ۹۱ یک تا دو درصد بهتر از بنزین معمولی با اکتان ۸۷ بود. بنابراین بنزین سوپر عملکرد خودرویی که موتور آن برای چند درجه مختلف از اکتان تنظیم شده است را فقط اندکی بهبود می‌دهد.

بنزین سوپر از افزودنی‌های اضافی برخوردار است ولی بهبود قابل‌توجهی در عملکرد خودرو ایجاد نمی‌کند مگراینکه موتور خودروی موردنظر برای کارکردن با اکتان بالاتر تنظیم شده باشد.

       بهتر است به جای اینکه به خاطر اندکی عملکرد بهتر که زیاد محسوس نیست از بنزین سوپر در خودروهایی استفاده کنید که کارکردن با بنزین سوپر در آنها الزامی نیست، از سوخت با مقدار اکتان توصیه‌شده در دفترچه راهنمای خودرو استفاده کنید و پس‌اندازی که از این راه به دست می‌آورید را صرف خرید قطعاتی کنید که واقعا عملکرد خودروی شما را ارتقا می‌دهند.

با اینکه بنزین سوپر قدرت خودروی شما را افزایش نمی‌دهد طبق ادعای آقای پراکاش ثابت شده است که افزودنی‌های موجود در بنزین سوپر رسوبات کربن در انژکتورها را پاک می‌کنند؛ رسوباتی که به مرور زمان باعث افت عملکرد خودروی شما می‌شوند.

این موضوع دوباره ما را به سوالی که در ابتدا مطرح شد برمی‌گرداند که آیا واقعا باید از بنزین سوپر استفاده کنید؟

        اگر بخواهیم واقع‌بینانه به این موضوع نگاه کنیم فقط باید هنگامی از بنزین سوپر استفاده کنید که خودروی شما به وضوح به آن احتیاج داشته باشد. اگر استطاعت خرید یک خودروی لوکس یا اسپرت را دارید در استفاده از بنزین سوپر خساست به خرج ندهید. در اکثر خودروهای دیگر می‌توانید از بنزین معمولی استفاده کنید بدون اینکه مشکل محسوسی به جز کاهش جزئی عملکرد و افزایش ناچیز مصرف سوخت ایجاد شود.

در نهایت باید گفت گردوخاکی که روی دفترچه راهنمای خودرو نشسته است را پاک کنید و از دستورالعمل‌های خاص آن که مخصوص خودروی شما است پیروی کنید و اگر هزینه سوخت برای شما خیلی اهمیت دارد قبل از اینکه خودروی جدیدی بخرید درباره آن تحقیق کنید.

دناروید