کلاچ خودرو قسمتی از گیربکس آن و یکی از اصلی‌ترین سامانه‌های داخلی اتومبیل به شمار می‌رود. اگر بخواهیم وظیفه اصلی کلاچ را بررسی کنیم، می‌توانیم اینطور بگوییم که کلاچ وسیله‌ای است برای تنظیم میزان انتقال نیرو از موتور به چرخ‌ها که نیرو را با توجه به ضریب دنده بین چرخ‌های خودرو تقسیم می‌کند. در خودروهایی که از گیربکس دستی بهره می‌برند، راننده با فشردن پدال کلاچ در واقع انتقال نیرو را از موتور به گیربکس قطع می‌کند و همین امر باعث می‌شود راننده بتواند ضریب دنده خودرو را تغییر دهد و میزان نیروی منتقل شده به چرخ‌ها را کم یا زیاد کند.

انواع کلاچ رابشناسید

بر اساس نوع گیربکس و سیستم انتقال نیرو، کلاچ‌ها به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند.

کلاچ بدون لغزش

این نوع کلاچ‌ها معمول‌ترین نوع کلاچ است که در خودروهای شهری از آن استفاده می‌شود. کلاچ‌های بدون لغزش به دو حالت “کاملا درگیر” و “خلاصی” در سیستم گیربکس قرار می‌گیرند و همانطور که از نام این نوه کلاچ معلوم است، هیچگونه لغزش و ساییدگی ندارد.

کلاچ اصطکاکی

این کلاچ با استفاده از دو صفحه عاج دار عمل می‌کند. به دلیل ضریب اصطکاک صفحات کلاچ اصطکاکی، این کلاچ همیشه به صورت کامل درگیر می‌شود. کلاچ اصطکاکی به دو شکل مخروطی و دیسکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در کلاچ‌های اصطکاکی مخروطی، صفحات درگیر شونده به شکل مخروط هستند و گشتاور میان دو صفحه مخروطی انتقال پیدا می‌کند. کلاچ‌های اصطکاکی دیسکی که خود به چند دسته تقسیم می‌شوند، از صفحات مسطح برای درگیری کامل استفاده می‌کنند و نیروی گشتاور را به صورت گریز از مرکز منتقل می‌کنند.

کلاچ‌های یک‌طرفه

در کلاچ‌های یک‌طرفه نیروی گشتاور در یک جهت انتقال پیدا می‌کند و در گردش‌های تک جهته، مانند کلاچ‌های بدون لغزش عمل می‌کنند، اما اگر چرخش در جهات دیگر صورت بگیرد، کلاچ‌های یک‌طرفه نیرویی را منتقل نمی‌کنند.

کلاچ‌های هیدرولیک

صفحات در کلاچ‌های هیدرولیک با استفاده از یک سیال، نیروی گشتاور را منتقل می‌کنند. به دلیل تغییر فضا در سیستم کلاچ‌های هیدرولیک، معمولا جا به جایی نیرو کندتر از مابقی کلاچ‌ها صورت می‌گیرد.

گیربکس دو کلاچه چگونه کار می‌کند؟

گیربکس‌های دو کلاچه نوع جدیدی از جعبه دنده‌ها هستند که به صورت نیمه خودکار عمل می‌کنند. اگر شما راحتی گیربکس‌های اتوماتیک و هیجان جعبه دنده‌های معمولی را با هم می‌خواهید بهتر است اتومبیلی را انتخاب کنید که از گیربکس دو کلاچه برای انتقال نیروی گشتاور از موتور به چرخ‌ها استفاده می‌کند. در سامانه گیربکس دو کلاچه یا DCT، از دو کلاچ مستقل برای اتصال و قطع انتقال نیرو استفاده می‌شود؛ یکی از کلاچ‌های بکار رفته در این سیستم وظیفه درگیر شدن با چرخ‌دنده‌های فرد گیربکس را دارد و دیگری چرخ‌دنده‌های زوج گیربکس را کنترل می‌کند.

به طور کلی می‌توان گفت: سیستم‌های گیربکس دو کلاچه یا DCT به گیربکس‌های دستی شبیه‌تر هستند با این تفاوت که در گیربکس‌های دستی یا معمولی جریان انتقال نیرو همیشگی نیست و راننده برای تغییر ضریب دنده باید جریان نیرو را قطع کند، اما در گیربکس دو کلاچه، صفحات هیدرولیکی کلاچ به صورت پشت‌سر هم فعال می‌شوند و اجازه نمی‌دهند جریان نیروی منتقل شده به چرخ متوقف شود؛ از همین سو در خودروهایی که از گیربکس دو کلاچه بهره می‌برند پدال کلاچ مشاهده نمی‌شود.

عمر صفحه کلاچ خودرو را چگونه افزایش دهیم؟

سیستم کلاچ به عنوان یکی از کلیدی‌ترین مجموعه‌ها در صنعت خودرو در بخش انتقال قدرت، مطرح است و به همین دلیل عملکرد صحیح آن، تاثیر مستقیم در کارکرد خودرو و از جمله بخش تولیدکننده قدرت (موتور) و بخش انتقال نیروی محرکه (جعبه دنده، میله گاردان، دیفرانسیل، پلوس‌ها و…) دارد.

اصل پایه‌ی کنترل کلاچ این است که با فشار پدال به کف خودرو با پای چپ آن را کاملاً غیر درگیر کرده و سپس با برداشتن پا از پدال دوباره آن را درگیر کنیم. با این کار می‌توانید به نرمی دنده‌ها را تعویض کرده و مانع از خوردن دنده‌ها به یکدیگر شوید.

اگرچه این‌یک اصل پایه بوده، اما زمان‌هایی هست که شما باید به کلاچ اجازه دهید بلغزد و کار خود را انجام دهد. این موضوع زمان‌های شروع حرکت در یک بلندی بیشتر به چشم می‌خورد، اما اگر می‌خواهید قدرت زیادی را به‌یک‌باره به جاده منتقل کنید نیز این کار را انجام خواهید داد. البته این نوع از لغزش صفحات کلاچ می‌تواند باعث سایش اضافی صفحات شود و طول عمر قطعات را کاهش دهد و از آنجایی که این قطعات نیز همانند لاستیک‌ها و ترمزها مصرفی هستند تحت پوشش گارانتی خودروی جدید قرار نمی‌گیرند.

وضعیت دیگری که می‌تواند باعث وارد شدن فشار بیشتر به قطعات کلاچ شود زمانی است که راننده پای خود را روی آن می‌گذارد. این موضوع معمولاً زمانی رخ می‌دهد که راننده پای خود را پس از تعویض دنده به‌طور کامل از روی کلاچ برنداشته بنابراین این پدال کاملاً درگیر نشده است. شاید دلایل معدودی برای این کار وجود داشته باشند، اما باید از انجام آن دوری کنید.

یک دلیل برای قرار دادن پا روی کلاچ می‌تواند موقعیت بد راننده باشد. اگر شما زیادی به پدال‌ها نزدیک هستید شاید فضای پای کافی برای قرار دادن پای چپتان در موقعیتی راحت و دور از پدال کلاچ نداشته باشید. توصیه می‌کنیم موقعیت رانندگی خود را تصحیح و تنظیم کنید. زمانی که این کار را انجام دادید پای خود را از روی پدال برداشته و بدین ترتیب باید فضای کافی برای جابجا کردن پا و جلوگیری از لمس پدال باید داشته باشید.

بسیاری از خودروها دارای مکان‌های استراحت پا هستند که این کار را آسان‌تر می‌کنند، اما اگر شما خودرویی با فضای پای کم را می‌رانید شاید بتوانید پایتان را به نوعی پشت پدال قرار دهید. این موقعیت ایده آل نیست، اما حداقل از خرابی سیستم کلاچ جلوگیری می‌کند.

– هرچقدر ریگلاژ کلاچ پایین‌تر درگیر شود و زودتر ازاد کند صفحه کلاچ دیرتر تمام می‌شود.
– در سر بالایی‌ها تا حد امکان با بار زیاد حرکت نکنید.
– هرچقدر می‌توانید از وزن خودرو کم کنید به موتور و صفحه کلاچ کمتر فشار وارد می‌شود.
– سیم کلاچ را بصورت دوره‌ای عوض کنید و پدال کلاچ همیشه نرم باشد.
– نشتی‌های دور گیربکس را بگیرید تا باعث چرب شدن فحه کلاچ نشود.
– یکی از نشانه‌های آسیب رسیدن به سیستم کلاچ و صفحات آن بوی متمایز سوختنی است که از صفحات بلند می‌شود.